Geneza

Nazwa adwent pochodzi od łacińskiego słowa "adventus" i oznacza przyjście. Najstarsze zapiski o adwencie pochodzą z IV w. po Chr. Adwent to okres oczekiwania i przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia. Początkowo rozpoczynał się w dniu św. Marcina (11 listopada).

Od czasów Papieża św. Grzegorza Wielkiego (VI w. po Chr.) adwent obejmuje cztery tygodnie poprzedzające dzień Bożego Narodzenia. Od samego początku Adwent miał charakter pokutny, choć po Soborze Watykańskim II w liturgii adwentowej zaznacza się, że jest to radosne oczekiwanie.

Post, Modlitwa, Jałmużna, Wyciszenie

W okresie Adwentu obowiązuje post o nieco łagodniejszej formie niż w okresie Wielkiego Postu. Chociaż w niektórych zgromadzeniach zakonnch przestrzegany jest post o ścisłej regule.

W tym okresie więcej czasu poświęca się na wspólne modlitwy domowe. Uczestniczy się w codziennej Mszy św. roratniej, a w domu odmawia się Liturgię godzin (co najmiej jutrznia, nieszpory i kompleta) oraz organizuje wieczornice.

Jezus nauczał: "Cokolwiek uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, mnieście uczynili"." Dlatego okres Adwentu usposabia nas do okazania miłosiedzia zwłaszcza dla rodzin wielodzietnych i potrzebujących.

Do pełnego przygotowania się na przyjęcie Jezusa potrzebne jest wewnętrzne wyciszenie. Należy unikać niepotrzebnego gwaru, gadulstwa i rozproszenia. Dobrze jest wziąć udział w rekolekcjach.

Roraty

Już od XIII w. podczas Adwentu w Kościołach w dni powszednie odprawiana jest Msza św. wotywna o Najświętszej Maryji Pannie zwana potocznie "roratnią". Nazwa "Roraty" pochodzi od pierwszych słów pieśni śpiewanej na wejście:

Rorate caeli desuper et nubes pluant justum

Ne irascaris, Domine, ne ultra memineris iniquitatis
Ecce civitas Sancti facta est deserta, Sion deserta facta est,
Jerusalem desolata est
Domus sanctificationis tuae et gloriae tuae,
ubi laudaverunt te patres nostr

Rorate caeli desuper et nubes pluant justum

Peccavimus, et facti sumus tamquam immundus nos
Et cecidimus quasi folium universi
Et iniquitates nostrae quasi ventus abstulerunt nos
Abscondisti faciem tuam a nobis, et allisisti nos in manu iniquitatis nostra

Rorate caeli desuper et nubes pluant justum

Roroaty powinny rozpocząć się jeszsze o zmroku, a zakończyć wraz ze świtem. Dlatego najczęściej Masz św. roratnia rozpoczyna się w Polsce o 6:00 rano.

Roratka

Podczas Mszy św. pali się duża świeca (roratka) ozdobiona białą lub niebieską wstążką. Świeca ta symbolizuje Maryję, która pośród mroków, nosi w swoim łonie Chrystusa - Światłość Prawdziwą. Roratka otoczona jest czterema mniejszymi świecami. Kiedyś było ich siedem i symbolizowały stany oczekujące Bożego Narodzenia. Tak anonimowy autor przedstawiał początek rorat w Katedrze Wawelskiej w XVIII w.:

"Jako że z wiarą świecącą dobrymi uczynkami na Sąd Boski całemu narodowi stawić się należy, przystępował do ołtarza najpierw Król ze świecą rozpaloną i tę na najwyższym lichtarzu osadzał mówiąc 'Gotów jestem na Sąd Boży'. Drugą świecę obok stawiał pierwszy biskup, trzecią senator świecki, czwartą szlachcic ziemski, piątą rycerz zbrojny, szóstą mieszczanin, a siódmą kmieć w siermiędze, każdy powtarzając, co Król powiedział."

Lampiony

Roraty rozpoczynają się bardzo wcześnie rano, jeszcze w ciemnościach. Dlatego podążający na nie ludzie, niosą w dłoniach lampiony oświetlające im drogę. Wczesna pora symbolizuje naszą czujność i gotowość na spotkanie z Chrystusem i na Sąd Ostateczny. Msza św. roratnia kończy się o brzasku dnia. Podkreśla się w ten sposób, że ostatecznym zwycięscą zła (ciemności) jest Jezus Chrystus (Światłość Świata).

Sąd Boży

W wielu miejscach Polski, głównie na Mazowszu i Podlasiu, przed roratami gra się na ligawkach. Ligawka, to prosta, drewniana, długa trąba, na której wygrywa się tęskne tony. Zwyczaj ten ma przypominać wszystkim trąby archanielskie, które zabrzmią w dniu Sądu Ostatecznego budząc wszystkich zmarłych.

Maria Dąbrowska, autorka "Nocy i dni", w swoich "Dziennikach" po datą 21 XII 1919 r. zanotowała: (..) Zabrali mnie jacyś wojskowi na saneczki i przyjechałam o dziewiątej do Ostrowi. Ostrów podoba mi się, lubię głuchą prowincję. Ludzie są zaściankowi i dobrotliwi, i malowniczy. Gałczyński , nasi jacyś kuzyni, dr Taczanowski, śliczny starszy pan i wielki przyjaciel Jadzi, Topolnicki, dyrektor Jadzinej szkoły, wszystko niemal dickensowskie postacie. W nocy i nad ranem smętne "ligawki" adwentowe. (..)"

Natomiast w całej Polsce w okresie Adwentu, w celu przypmnienia o sądzie Bożym na końcu świata, grane są z wież kościelnych hejnały na trąbach lub innych instrumentach. Zwyczaj ten upamiętnia słowa Pisma św.: "Zabrzmij trąbą, Syjonie".

Wędrująca Matka Boża

W wielu parafiach, po roratach następuje przkazanie od jednej rodziny do drugiej figury Matki Bożej. Rodzina przyjmuje figurę na jeden dzień, podczas którego odmawia różaniec i inne modlitwy oraz śpiewa pieśni maryjne lub adwentowe. Zwyczaj ten upamiętnia nawiedznie przez Maryję domu św. Elżbiety i Zachariasza - rodziców św. Jana Chrzciciela.

Wieniec adwentowy

Jednym z najważnijszych domowych symboli adwentu - jest wieniec adwentowy, ustawiony na stole. Wieniec adwentowy wykonany jest najczęściej z gałązek drzew iglastych (świerk, jodła, daglezia) nawiniętych na okrąg. Na tak przygotowanym wieńcu umieszcza się cztery świece w kolorach szat liturgicznych niedziel adwentowych: trzy fioletowe i jedna różowa.

Świece zapala się podczas posiłków. W pierwszym tygodniu adwentu jedną, w drugim dwie, w trzecim trzy, a w czwartym tygodniu cztery.

Powyższa forma wieńca adwentowego przywędrowała do Polski z terenu Niemiec i zastąpiła polski zwyczaj. Dawniej w Polsce sporządzano drewniane koło o średnicy ok. 2 m. i umieszczano na nim 24 świece - czyli tyle ile jest dni grudnia do Wigilii. Koło zawieszano pod sufitem i kolejenego dnia zapalano nową swiecę na kole. Tak odliczano dni do Narodzenia Pana.

Wieczornica

W długie adwentowe wieczory, znany jest w Polsce zwyczaj sięgający swoich początków w XVI w., zbierania się na spotkanie religijne zwane "Wieczornicą". Uczestniczą w nim wszyscy domownicy i należy pilnować by nikogo nie zabrakło. Wskazane jest zaproszenie również sąsiadów, krewnych czy przyjaciół. Każdy z uczestników spotkania powinien być zajęty jakąś pracą ręczną, której towarzyszy słuchanie fragmentów Pisma Świętego, katechizmu, żywotów świętych lub wspólne śpiewanie pieśni adwentowych.

Można się spotkać z innymi nazwami tego zwyczaju: "Wieczorynka" lub "Prządka".