Geneza

W chwili Zwiastowania Archanioł Gabriel pozdrowił Maryję słowami "Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą" (Łk 1,26). Określenie "pełna łaski" oznacza, że Bóg obdarzył Maryję niezwykłym darem - wolnością od grzechu pierworodnego. Była całkowicie przeniknięta łaską Bożą, a to oznacza, że była również wolna od wszelkiego grzechu powszedniego.

Najwcześniej to święto zaczął obchodzić Kościół Wschodzi, już w VIII w. W Kościele Zachodnim uroczyste obchodzenie święta rozpoczęło się w IX w. Najgorliwszym promotorem święta był Zakon Franciszkanów, który upowszechnił go w XIII w. w całej Europie. Sobór Bazyleiski (1437 r. po Chr.) nadał świętu zasięg ogólnokościelny. Ostatecznie Papież Pius IX w roku 1854 nadał ramy doktrynale świętu.

Godzinki ku Niepokalanemu Poczęciu Najświętszej Maryji Panny

Najpopularniejszą formą oddawania czci Niepokalanej Maryji Pannie jest śpiewanie o świcie Godzinek ku Niepokalanemu Poczęciu Najświętszej Maryji Panny zwane w skrócie Godzinkami.

Godzinki to nabożeństwo ułożone w postaci hymnów brewiarzowych, zaczynające się od wersetów:

Zacznijcie wargi nasze, chwalić Pannę świętą,
Zacznijcie opowiadać cześć jej niepojętą.

Przybądź nam miłościwa pani, ku pomocy,
A wyrwij nas z potężnych nieprzyjaciół mocy.
Chwała Ojcu i Synowi Jego Przedwiecznemu,
I równemu Im w Bóstwie Duchowi Świętemu.
Jak była na początku i zawsze i ninie,
Niech Bóg w Trójcy Jedyny na wiek wieków słynie...

Godzinki - całość

Podobnie jak brewiarz, Godzinki składają się z siedmiu części: jutrzni, prymy, tercji, seksty, nony, nieszporów i komplety. Każda z tych części zawiera wezwanie: „Boże, ku wspomożeniu memu wejrzyj”, hymn, werset i responsorium, ofiarowanie i antyfonę z modlitwą.

Godzinki powstały prawdopodobnie w Hiszpanii. Pierwszy polski przekład oficjum w postaci „Godzinek” wyszedł w druku w roku 1482 w „Modlitewniku”, w którym zawarte są pieśni autorstwa bł. Władysława z Gielniowa. Stąd też temuż wielkiemu czcicielowi Maryi przypisuje się autorstwo Godzinek, który przyczynił się do rozszerzenia tego nabożeństwa. Obecny polski tekst Godzinek zawiera urywki biblijne w przekładzie św. ks. Jakuba Wujka SI.

Królowie na Godzinkach

Jak podaje Zygmunt Gloger w swojej "Encyklopedii Staropolskiej" Król Polski Bolesław III Krzywousty miał zwyczaj odprawiać Godzinki przed każdą bitwą. Zwyczaj ten bardzo się utrwalił, także następni królowie polscy też odprawiali często Godzinki.

Natomiast rycerstowo i szlachta zbierająca się na elekcje, na pospolite ruszenie lub przed bitwami, zawsze śpiewali Godzinki w swoich obozach. Obraz ten przywołuje Henryk Sienkiewicz na kartach "Pana Wołodyjowkiego" w opisie podróży Basi i Zagłoby do stanicy Pana Michała w Chreptiowie:

"Dniestr począł świecić jak ognista wstęga, a ze wschodu, od Dzikich Pól, nadciągała z wolna pomroka. Chreptiów nie był już zbyt daleko, ale trzeba było dać wypocznienie koniom, więc zatrzymali się na dłuższy postój. Ten i ów dragon począł śpiewać godzinki."

Pan Twardowski

Znana legenda o Panu Twardowskim, co zaprzedał duszę diabłu podaje, że swoje cudowe ocalenie zawdzięcza właśnie Godzinkom. Otóż, gdy został porawny przez biesa w karczme Rzym i ulatywał do piekła, przerażony Pan Twardowski zaczął intonować: "Zacznijcie wargi nasze, chwalić Pannę świętą...". Czym donioślej spiewał Twardowski, tym bardzieł słabł szatan, aż w końcu wypuścił Twardowskiego z uścisku. A ten wylądował na Księżycu by śpiewać do dnia Sądu Ostatecznego: "Zacznijcie wargi nasze, chwalić Pannę świętą...".

Poranne Godzinki

Godzinki pozostają najpopularniejszą pieśnią maryjną w Polsce. Śpiewane są zawsze wcześnie rano przez cały rok, szczególnie chętnie przez kobiety. W niedzielę zwykle śpiewane są w kościołach, tuż przed pierwszą Mszą św.